Med debuten Farvel til Eddy Bellegueule plasserte den 22 år gamle Édouard Louis seg ikkje berre på det franske, men det europeiske litteraturkartet. Mens debuten handlar om hans eigen oppvekst prega av vald og undertrykking i nedre arbeiderklasse i den nord-franske byen Hallencourt, går hans andre roman, Voldens historie, enda tettare på valdens natur. Louis’ sjølvbiografisk framstilling av mentale og fysiske traumer etter ei valdtekt er sterk lesing og seie noko innsiktsfullt om det uføreseielege ved valdens karakter; at den er brutal, men òg har noko grunnleggande usikkert ved seg.

Galskap. Romanen opnar med å skildre offerets handlingar like etter at han er blitt utsett for valdtekt. På veg heim natt til første juledag møter Édouard på Reda, som han kjenner seg tiltrekt av, og som han til slutt inviterer opp i leilegheita si. Dei snakkar saman, har sex saman, men så skiftar stemninga. Mannen tar fram ein pistol og det går frå frivillig sex til valdtekt og kvelingsforsøk.

Édouard går til vaskeriet for å vaske sengetøyet, han tenner stearinlys og røykelse, men det er ikkje nok for å kvitte seg med lukta etter gjerningsmannen, så han finn fram luktfjernar, deodorant, parfyme og dynkar sengetøyet med det. Han drar ein gjennomvåt svamp over bøkene han veit valdtektsmannen har tatt på, gnikkar dørhandtaka med antibakterielle serviettar, tørkar over persiennene, over sengeramma, over kjøleskapet, han greier ikkje å stoppe, «jeg var drevet av en kraft som grenset mot galskap.»

Det febrile ved offerets reaksjonsmønster spreier seg i Louis’ prosa og romanens form. For Voldens historie – som vel mest av alt høyrest ut som ei klassisk sosiologisk avhandling i Eilert Sundts ånd – er langt meir litterært samansett enn den nokså enkelt forma debuten. Det kler, om ein kan tillate seg å bruke eit slikt ord, innhaldets brutale karakter. Og det gir romanen moglegheit til å romme tiltale, svar og atter svar på tiltale, og til å skildre ei historie som handlar om valdsofferets traume, men òg om klasse, kjønn og rasisme i eit enda breiare perspektiv enn debuten.

Maktspråk. I romanens forteljing er hovudpersonen sjølv gøymt bak kjøkkendøra. Der står Édouard og lyttar til korleis søstera fortel sin versjon av kva som skjedde med han til ektemannen. I parentes og kursiv kommenterer, korrigerer eller motseier Édouard søstera. Dei ulike versjonane gir òg plass til refleksjonar om kven Édouard var då han framleis budde heime (og slik knyter boka an til Farvel til Eddy Bellegueule). Kompisar kjem òg med sine innspel, om korleis dei har fått historia frå Édouard.

At språk er makt, kjem særleg til uttrykk i avhøyr hos politiet: «for dem betegnet ikke nordafrikansk utseende geografisk opprinnelse, men var synonymt med kjeltring, slyngel, forbryter.» Fordommane rammar òg offeret: «Så du tok altså med deg en fremmed mann opp, sånn uten videre, midt på natta? Jeg svarte: «Sånt gjør jo alle…» «Alle?» repliserte han med et ironisk, spottende, sarkastisk uttrykk i ansiktet».

Romanen problematiserer ikkje berre korleis eit offers sjølvkjensle kan bli forringa i staden for beskytta i møte med styresmakter, men òg eit Frankrike med lange tradisjonar med kolonialisering og innvandring og like lange tradisjonar for maktbruk og framandfrykt – på ulike måtar i ulike lag av samfunnet.

Omsetjing med meining. I Egil Halmøys gode omsetjing snakkar søstera eit Oslo aust-mål som skal indikere den Picardie-dialekten som er Louis’ arbeidarklasseprega «morsmål». Lest opp mot originalen gir det meining, òg fordi Édouard sjølv er med på å destabilisere det som kunne ha blitt eit språkleg overgrep mot søsteras nordfranske lågspråk, via Édourads tillærte parisiske høgspråk. Søstera ser broren, men broren seg òg seg sjølv med ein sjølvkritisk impuls i sin relasjon til søstera, som her når han prøver å forklare kvifor han under ei reise til Roma sende henne eit postkort: «kanskje ikke så mye for å opprettholde et syltynt bånd mellom oss, slik jeg prøver å innbille meg selv, slik jeg liker å tro, som for å minne henne på avstanden som skiller oss, få henne til å skjønne at jeg fra nå av er langt borte fra henne».

Samstundes lar han søstera relativisere sanninga om brotet med familien: «da han skjønte at vi aksepterte han uten problem, og at vi aksepterte hemmeligheta hans, da blei han sint på oss, han blei sint på oss fordi planen hans gikk i vasken, og fordi han ikke kunne gå rundt og si til folk at alt var vår skyld, og noen ganger tenker jeg at han aldri har tilgitt oss for at vi aksepterte han.»

Slik opnar den nye boka òg for ei problematisering av debutromanens skildring av oppveksten i lågare arbeiderklasse, skildringar mellom anna Kjartan Fløgstad hevda var nedrige og ubalanserte, noko som resulterte i ein lengre debatt om arbeidarklasse og klasseperspektiv i litteraturen mellom Fløgstad og Louis i denne avisa.

Frykt som levemåte. Skildringa av sjølve valdtekta er kort. Det romanen strekker ut er korleis etterdønningane av valdtekta, ei djup frykt, gir seg utslag i at Édouard konstruerer verkelegheita som om den var styrt av gjerningsmannen, at han skaper band overalt tilbake til denne eine kvelden og natta då han trudde han kom til å dø. Slik legg den kjensla som offeret sjølv sit med, å vere statist i eige liv, seg som eit nesten klaustrofobisk teppe rundt heile romanen.

På ulike måtar reflekterer både Édouard Louis og Vigdis Hjorth i sine siste bøker over korleis erfaringar av vald og overgrep kan bli det ein mest av alt held av, det ein trykker tett til brystet av frykt for at nokon skal rive det laus. Ved å vri og vende på frykta, hovudsakleg si eiga, men òg overgriparens, viser Édouard Louis kor vanskeleg det er å kjempe for å bli eit sunt menneske om ein lever i skuggen av si eiga forteljing.